Afty w jamie ustnej należą do popularnych dolegliwości. Przyjmują postać bolesnych owrzodzeń, które na ogół ustępują samoistnie. Czasem konieczna okazuje się konsultacja ze specjalistą. Wiesz, co przyczynia się do powstawania aft?
Afty – na pewno mały problem?
Afty są drobnymi, lecz wyjątkowo dokuczliwymi owrzodzeniami, które powstają w miejscu ubytków błony śluzowej jamy ustnej. Pokrywa je charakterystyczny, biały nalot i okala rumieniowaty pierścień zapalny. Nieraz występują pojedynczo, innym razem tworzą skupiska. Umiejscawiają się głównie na miękkim fałdzie skóry, który łączy wnętrze policzków z linią dziąseł. Czasem zajmują podniebienie miękkie lub język. Ich średnica zwykle nie przekracza 5 mm. Choć zdarzają się afty znacznie większe – do 2 cm średnicy i mniejsze – o średnicy ok. 1 mm (1).
Afty mniejsze (do 8 mm średnicy), które mają przewlekły charakter i tendencje do nawracania, częściej doskwierają dorosłym niż maluchom. Ich rozwojowi sprzyja niewłaściwa higiena jamy ustnej, uszkodzenia mechaniczne w jej obrębie i schorzenia zębów. Nieraz wywołują je reakcje alergiczne, antybiotykoterapia lub autoagresja komórek, wynikająca z silnego stresu.
Zdarza się, że za największą winę za aftowe zapalenie jamy ustnej ponoszą geny i skłonności rodzinne do owrzodzeń. Jeśli zauważysz, że zmiany w jamie ustnej tworzą się częściej niż raz w roku, prawdopodobnie dotknęło Cię aftowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, czyli aftoza nawrotowa (2). Nie zwlekaj z wizytą u lekarza pierwszego kontaktu, który zleci niezbędne badania i ustali właściwą terapię.
Dbaj o higienę i zdrowo się odżywiaj
Afty duże przybierają większe rozmiary niż małe, bywają również głębsze, a ich kształty nie są regularne. W ich pojawieniu się istotną rolę odgrywa nieprawidłowa higiena jamy ustnej. Zwróć uwagę na recepturę past do zębów, których używasz. Do owrzodzeń przyczynia się nieraz dodecylosiarczan sodu (3). Służą im zaburzenia na podłożu hormonalnym lub autoimmunologicznym, czasem wywołuje je niedobór witamin i minerałów. Jeśli cierpisz z powodu aft, wzbogać swoje codzienne menu w żelazo, kwas foliowy i witaminę B12. Zrezygnuj za to z potraw, które sprzyjają powstawaniu owrzodzeń, jak orzechy, produkty zawierające konserwanty czy twarde gatunki serów.
Kiedy za afty w jamie ustnej odpowiada wirus opryszczki – mówi się o opryszczkowej postaci owrzodzeń. Niekiedy bolesne skupiska w jamie ustnej świadczą o poważnych schorzeniach, które rozwijają się w organizmie, m.in. o zapaleniu zatok, chorobach: Leśniowskiego-Crohna, migdałków, refleksowych, a także o syndromie Behçeta, celiakii czy utajonej infekcji o podłożu grzybiczym (4).
Na ogół owrzodzenia znikają samoistnie – powinny ustąpić w ciągu 1-4 tygodni. Jeśli skrupulatnie przestrzegasz zasad higieny jamy ustnej, a mimo to zmiany utrzymują się, zgłoś się po poradę do stomatologa. Możliwe, że leczenie aft wymaga stosowania preparatów koagulacyjnych, przeciwbólowych i płukanek. Zwykle specjalista przepisuje też maści odkażające. Czasem lekarz zaleca leki sterydowe lub antybiotyki. Warto również zarejestrować się do lekarza pierwszego kontaktu, by upewnić się, że owrzodzeń nie wywołują choroby ogólnoustrojowe.
Przypisy
1. Medscape, http://emedicine.medscape.com/article/867080-overview, dostęp: 1.09.2015
2. Jw.
3. DermNet NZ, http://www.dermnetnz.org/site-age-specific/aphthae.html, dostęp: 1.09.2015
4. Jw.
