Rozwój mowy dziecka jest procesem bardziej skomplikowanym niż nam się może wydawać. Według dr Leona Kaczmarka proces ten można podzielić na cztery główne okresy:
Okres melodii, 0-1 roku;
okres wyrazu, 1-2 roku;
okres zdania, 2-3 roku;
okres swoistej mowy dziecięcej, od 3 do 7 roku życia.
Szczegółowo przedstawię rozwój mowy dziecka do ukończenia 2 roku życia. W okresie melodii dziecko porozumiewa się płaczem oraz krzykiem. Informując tym samym o swoich podstawowych potrzebach, czyli sygnalizuje w ten sposób na przykład ból, potrzebę jedzenia, czy dyskomfort wynikający ze zbyt niskiej temperatury otoczenia – czyli zimno.
Między 2 a 3 miesiącem życia dziecka powinno pojawić się tak zwane „głużenie”, czyli dźwięki pojedyncze i przypadkowe dźwięki gardłowe.
W 3 miesiącu dziecko zaczyna już odróżniać śmiech od języka – mowy. Szczególnie ważne w tym okresie rozwoju mowy jest wspomniane wyżej głużenie, które przygotowuje narządy artykulacyjne do rozpoczęcia mówienia.
Między 3-6 miesiącem nasze dziecko zaczyna bawić się różnymi dźwiękami wypowiadanymi jeszcze w dość chaotyczny sposób. W 5-6 miesiącu rozpoczyna się już tak zwane gaworzenie, czyli wymawianie pierwszy, pojedynczych sylab typu: ma-ma, ta-ta, da-da, la-la. Podczas tego etapu Dość istotny jest też trening słuchu.
W 6-9 miesiącu dziecko sporadycznie powinno powtarzać już dźwięki pochodzące z otoczenie. Oprócz porozumiewania się za pomocą aparatu mowy, zaczyna również porozumiewać się z pomocą gestów i mimiki twarzy, a także wymawia pojedyncze samogłoski: a, e, i oraz spółgłoski: m, b, n, t, d.
Między 9-12 miesiącem nasze dziecko powinno rozumieć i wykonywać już proste gesty typu pa-pa. Powinno również naśladować sylaby i słowa mówione przez nie samo oraz wymawiane przez dorosłych z otoczenia dziecka. W tym też momencie pojawiają się w końcu pierwsze słowa, zwykle jest to: mama, tata, baba. Czyli nazwy których dziecko używa do określenia osób z najbliższego otoczenia.
Gdy dziecko ma już roczek, wtedy rozpoczyna się okres wyrazu. W okresie tym między 12-18 miesiącem dziecko rozumie coraz więcej wyrazów, umie już również wskazywać konkretne części ciała. Potrafi ruszać się w rytm muzyki, a słowa kojarzy z konkretnymi rzeczami. Zaczyna również używać tak zwanych wyrazów dźwiękonaśladowczych jak: miau, hau itp. czyli zwykle są to odgłosy wydawane przez zwierzątka. W tym okresie dziecko używa 8-10 wyrazów.
W późnym okresie wyrazu dziecko wymawia samogłoski: a, e, o, i, u, y oraz spółgłoski: t, d, n, si, zi, ci, dź, k, ki, g, gi, ni, z. Na razie jeszcze wypowiadane wyrazy pod względem dźwiękowym są dosyć zniekształcone.
Kolejne etapy, czyli okres zdania i okres swoistej mowy dziecięcej omówimy w następnym artykule.
[1] Autorem powyższego opracowania tematu jest Pani doktor Anna Iskra – znany logopeda z Lublina.
